(*Kundmanngasse: Wittgenstein’ın mimarlığa soyunup ablası için yaptırdığı ev.)
(Yıllar sonra bu evde Wittgenstein’in kopuk kopuk, orada burada (!) kaleme aldığı tümcelerin temeli üzerine bir kurulan hükümdarlıkta “Taurus” adlı aykırı bir gübre böceğinin Hükümdar Gergedan ile karşı karşıya gelmesinin kurgusudur. )
…
Kundmanngasse’nin sadeliğinin gölgelediği bahçesinde bir grup gübre böceği, aynı yöne doğru bakarak verilen komutları dinlemekteydiler. Kusursuz bir mimariye sahip evin merdivenlerinde duran Hükümdar Gergedan: “…dediğim gibi, levhalar takip edilecek. Yanlışlıkla da olsa Kundmangasse’den dışarı çıkan bir gübre böceği, asla geri dönemez. Soru varsa, kuşku da vardır. Soru yoksa, kuşku da yoktur. ” cümlesini sonlandırması gerektiğini fark edip yutkundu: “Haydi gün başlasın!” diyerek noktayı koydu. Arkasını dönüp eşiksiz evin ağır kapısını aralayarak içeri süzülmüştü.
…
Bir kurala gereğince uymanın ne olduğuna ilişkin en yakın betimleme, kurala göre hareket etmenin öğrenilmesini betimlemektir.
Çünkü bana insanların bir kurala uymak için nasıl eğitildiklerine ve eğitime doğru biçimde nasıl tepki verdiklerine ilişkin bir betimleme verirseniz, siz de betimlemede bir kuralın anlatımını kullanmış ve benim onu anladığımı varsaymış olursunuz.
1. (MTÜN VII:26,Bemerkungenüber die Grundlagen der Mathematik – Matematiğin Temelleri Üzerine Notlar)
…
Derin bir nefes çekip ön ayaklarını gübre topuna koyarak gökyüzünün maviliğine bakmaya çabaladı. “Herkesin mavisi aynı mı acaba?” diye içinden geçirerek göreneklere uygun pozisyonunu almaya koyuldu. Başını doğuya çevirip arka ayakları ile gübre topunu yuvarlamaya başlamıştı.
…
Kundmanngasse; minimalizmin kozmosunda, harmonia melodisi ile raks ettiği günleri, anı defterinin en arka sokağına fırlatıp atmış; bir deli oyununun hükümdarlığına ev sahipliği yapmaktaydı artık…
Ama örneğin hatırlarken, bir iç sürecin gerçekleştiğini inkar edemezsiniz herhalde.” –Bizim herhangi bir şeyi inkar etmek izlenimi de nereden çıktı? Biri “Yine de bir iç süreç gerçekleşiyor.” dediğinde – bu cümleyi şöyle bitirmek istiyordur: “Zaten, görülüyor.” Ve “Hatırlama” sözcüğüyle bu iç süreç kastedilir. –Bir şeyi inkar etmek istediğimiz izlenimi, yüzümüzü “iç süreç” resminin bize “hatırlamak” sözcüğünün kullanımına dair doğru fikri verdiğidir. Dallanıp budaklanan bu resmin, sözcüğün kullanımını gerçekte olduğu haliyle görmemizin önüne çıktığını söylüyoruz.
2. (FA,305, Philosophische Untersuchungen – Felsefi Araştırmalar)
…
“Hey! Bu levha yeni eklenmiş. Toplarımıza, larva eklemek yasaklanmış! Taurus, gel sen de bak, doğru anlamışız değil mi?” diyerek onay bekliyordu metalik renkli diğer gübreböceği. Levhaya yanaşan Taurus gördüğü karşısında ne yapacağını bilemedi.
Sözcükler, hislere nasıl göndermede bulunur?- Burada bir sorun yok gibidir; her gün hislerden bahsedip onlara adlar vermez miyiz? Ama ad ile adlandırılan şey arasındaki bağlantı nasıl kurulur? Bu soru şunun aynısıdır: Bir insan hislerin adlarının anlamını, mesela “acı” sözcüğünün anlamını nasıl öğrenir? Olasılıklardan biri şudur: Sözcükler hissin ilkel, doğal ifadeleriyle bağlantılıdır ve onların yerine kullanılır. Bir çocuğun canı yanar ve ağlar; daha sonra yetişkinler onunla konuşur ve ona önce nidaları, sonra da cümleleri öğretirler. Çocuğa yeni-acı davranışını öğretirler.
“Yani ‘acı’ sözcüğünün aslında ağlamak anlamına mı geldiğini mi söylüyorsun? -” Aksine: Acının sözel ifadesi anlamanın yerine geçer ve onu betimlemez.”
3.(FA,244, Philosophische Untersuchungen – Felsefi Araştırmalar)
…
Ve Taurus sandalyeye yaklaşırken gitmekler, göze hoş geliyordu.
“Ve şimdi: ‘Hayali bir uygulamanın olması yeterli değil mi?’
‘Hayır!’ “
—————————
Kaynakça
1.COGİTO Yapı Kredi Yayınları Üç aylık düşünce dergisi, sayı:33 Güz 2002 Wittgenstein “Sessizliğin Grameri” s. 232
2.a.g.d. s.89
3.a.g.d. s.90
4.a.g.d. s.230
5.(MTÜN VI: 32, Bemerkungen Über die Grundlagen der Mathematik – Matematiğin Temelleri Üzerine Notlar)
***
Bu gönderiye abone olarak, gelecek yeni güncellemelerle ilgili ilk siz haberdar olabilirsiniz!
